Kürdistan Cumhuriyeti İran’da Kürt Kimliğinin Oluşumu
Tanıtım Bülteni
Bu çalışma, modern İran’da Kürt ulusal kimliğinin, Anayasal dönemde ortaya çıkışından başlayarak, Pehlevi mutlakıyetçi yönetimi altındaki gelişimine ve 1946’da kurulan Mahabad merkezli Kürt Cumhuriyeti ile olgunlaşmasına kadar olansüreçteki oluşumu ve gelişimi incelenmektedir. İran’daki Kürt ulusal kimliğinin, özü itibariyle modern bir kimlik olduğu önesürülmektedir. Kürt ve İranlı ulusal kimlikleri arasında kurulan ben ve öteki ilişkisi, Kürt ulusal kimliğinin kökenini ortaya çıkardı. İranlılık ulusal kimliğini belirleyen unsurlar anayasal dönemde oluşturuldu; bu unsurlar daha sonra, Pehlevi mutlakiyetçi yönetiminin hüküm sürdüğü 1925-41 arasında, devletin formasyonuna ve iktidarın güçlendirilmesine dair süreç ve pratiklerlepekiştirildi. Dolayısıyla 1946’da Kürt Cumhuriyeti’nin oluşumunu sağlamış olan Kürt ulusal kimliğinin belirleyeni, egemenden farklı oluşu idi. Bu bakımdan Mahabad Kürt Cumhuriyeti, İkinci Dünya Savaşı sonrası İran’ında kısa bir süreliğine, siyasal alanda Kürt ulusal kimliğinin hem mekanı hem de nesnesi oldu. Siyasal iktidarın aralarında bağlantı kurduğu Kürtlerin ötekiliği ile İranlıulusal kimliği arasındaki ilişki, bu çalışmanın değişmez kuramsal çerçevesini oluşturmaktadır. Bu çalışma, siyasal iktidar konusundaki özcü bakış açısının aldatıcı cazibesinin farkında olarak ve ulusal kimliğe ilişkin tarihselci kavramsallaştırmaların barındırdığı tuzaklara düşmeden, Kürt ulusal kimliğinin oluşumuna dair açıklamasını, farklılığın kuramsallaştırılması ve bu farklılığın,Kürtlerin ötekiliğinin sınırlarının değişmesinde belirleyici etkileri olduğu üzerine kurmaya çalışmaktadır.
Suriye ve İran’daki Kürtlerin
mücadele tarihleri ilgili literatürde gerektiği kadar tartışılmamıştır. Bu doğ-
rultuda Abbas Vali’nin “Kürdistan Cumhuriyeti: İran’da Kürt Kimliğinin Olu-
şumu” adlı kitabı İran’daki bu boşluğu doldurmak için önemli bir kaynak
olarak görülebilir
Abbas Vali’nin kitabı tarihteki tek Kürt Devleti olan Mahabad Cumhuriyetinin tarihini objektif ve nispeten belge ve görgü tanıklarına dayanılarak anlatan kitabı bu alanda bilgi sahibi olmak isteyenlerin hemen hemen tüm sorularına cevap vermekte. Hatta o dönemde İranda kurulan Azeri Devleti ile bu Kürt devletinin ilişkilerini de ele alması açısından ilginç bir kitap.
Kitap Yorumları - (2 Yorum)
Suriye ve İran’daki Kürtlerin
mücadele tarihleri ilgili literatürde gerektiği kadar tartışılmamıştır. Bu doğ-
rultuda Abbas Vali’nin “Kürdistan Cumhuriyeti: İran’da Kürt Kimliğinin Olu-
şumu” adlı kitabı İran’daki bu boşluğu doldurmak için önemli bir kaynak
olarak görülebilir
Abbas Vali’nin kitabı tarihteki tek Kürt Devleti olan Mahabad Cumhuriyetinin tarihini objektif ve nispeten belge ve görgü tanıklarına dayanılarak anlatan kitabı bu alanda bilgi sahibi olmak isteyenlerin hemen hemen tüm sorularına cevap vermekte. Hatta o dönemde İranda kurulan Azeri Devleti ile bu Kürt devletinin ilişkilerini de ele alması açısından ilginç bir kitap.