Budizm’e göre Siddhartha Gautama (gayesine ulaşan anlamında), her türlü imkâna sahip olmasına rağmen mutluluğu elde edemeyen, arayış içinde olan bir gençtir. Rahat hayatından uzaklaşıp, acı ve sıkıntılı hayatı da deneyen Siddhartha, bu yolun da doğru yol olmadığını anlar. İki yolu da deneyip başka bir “orta yol“ olması gerektiğine karar verir. “Orta Yol Doktrini“ veya “Sekiz Dilimli Yol” dediğimiz bir sonuca ulaşır. Bu yolu takip eden kişiler ise Nirvana’ya ulaşacaktır. Yazarın, Budizm öğretisi ile harmanladığı kitap, tüm inanış biçimlerinin ortak olan yönlerini tüm bireylerin benimseyeceği şekilde vermiştir.
Romanın kahramanı beni yolculuğu bakımından etkiledi. Bir Brahman oğlu olan Siddhartha, gönlündeki açlık ve susuzluğu dindiremeyince gerçek bilgiye ulaşmak için arkadaşı Govinda ile yolculuğa çıkar. Burada ailesini bırakan Siddhartha’nın babası ile olan iletişiminde kararlılığı dikkat çekiyor. Yolunu aramaya karar vermiş birinin önünde kimsenin duramayacağını görüyoruz. Samanaların hayatına dahil olan iki arkadaş burada da aradığını bulamaz. Budda adında birinin öğretisini duyarlar. Bizzat Budda’dan öğretisini dinlerler. Siddhartha’nın Brahman babasından, Samanalardan ve Budda’dan aldığı eğitim bazı şeyler kazandırmıştı. Ama yaşamın vereceği dersler daha fazlaydı. Onlar bir öğretmenden dinlenip, öğrenilemeyecek şeylerdi. O yüzden yollara düşmesi gerekti. Kamala’dan dünyalık hazları, Kamaswami’den ticareti öğrendi. Başlarda dünyaya kapılmadı Siddhartha. Dünyaya bağlanan insanlar ona komik geliyordu. Sonra ne oldu? Zamanla tüm bildikleri kırıntı haline gelinceye kadar yaşadı. Sonra bir yerde hiçbir şey fayda vermez oldu. Başka yola girme vaktiydi. Buradan sonrası kayıkçı Vasudeva ile karşılaşmasıdır. Vasudeva, kitapta verilmese de “ırmak tanrısı” anlamına gelir. Dikkat çeken şeylerden biri Budda’nın öğretisini beğenmesine rağmen kendi arayışına devam eden Siddhartha’nın, Vasudeva’nın yardımını kabul etmesidir. Bilmesi gereken şeyleri yaşayarak öğrenen Siddhartha, Vasudeva’nın yardımıyla artık hayatı ırmaktan öğrenir.
Budda’nın öğretisinden etkilenen Siddhartha, daha iyi bir öğreti bulmak için yola çıkmamıştı, hedefine tek başına ulaşmak için yapmıştı yolculuğunu. Bazı şeyleri öğrenmişti ama başkasına öğretilemeyeceğini de biliyordu. Kişi kendi çıkmalıydı bu yolculuğa, zaman geçmeden. Çünkü “Bilgi bir başkasına aktarılabilir, bilgelikse hayır.” (s.139)
Kitap, Budizm temelli olsa da diğer dinlerde de olan ortak yönlere değindiği için evrensel dili yakalamış. Kişinin anne babasıyla olan iletişimi, insanın kendi çocuğu olduğunda ailesini daha iyi anlaması, arkadaşlar arasında yıllar geçse de devam eden dostluk insanın içini ısıtan şeylerdi. Son olarak insanı düşündüren ve okuru arayışa yönelten bir eser olduğunu söyleyebiliriz.
Herkese iyi okumalar.